Main content
‘Ze dachten laatst dat we collega’s waren’, zegt Wouter Pronk. Ambtenaren hebben soms niet eens meer door dat de mensen van Grunneger Power geen ambtenaar zijn. Zó goed is de samenwerking tussen de coöperatie en de gemeente in Groningen. De coöperatie heeft 2700 leden en 18 medewerkers in dienst.
Hoe hebben ze dat voor elkaar gekregen? Wat moet je daarvoor doen én wat moet je daarvoor over hebben? Daarover gaan we in gesprek met vier medewerkers van energiecoöperatie Grunneger Power.
Gesprekskaarten
Het gesprek voeren we aan de hand van gesprekskaarten: kaarten met vragen die je helpen om bewuster en efficiënter te zijn in die samenwerking. De Grunnegers zijn de eersten die de set kaarten over ‘Samenwerken met de overheid’ toetsen.
Waarom Grunneger Power?
Toen de coöperatie dertien jaar geleden werd opgericht had Gemeente Groningen, wakker geschud door de gevolgen van aardgaswinning, de energietransitie al zo ‘n vijf jaar op de kaart staan. Als de coöperatie in 2013 met een stout plan komt voor een eigen lokaal energiebedrijf, helpt de gemeente. Als dat bijna fout gaat, springt de gemeente in. En als er posities ontstaan voor grootschalige zonneparken, is een deel voor de coöperatie.
‘Zo’n actieve gemeente is een kracht en een valkuil’, zegt Steven Volkers. ‘We werden een dienstverlener. Dé expert. Dat is prima, maar voor wie doe je het? Voor je opdrachtgever, de gemeente? Of voor je leden, de Groningers?’
Regiotafel
Om weer in dienst te staan van de gemeenschap, om meer samen te werken met andere coöperaties en om het gezamenlijke netwerk goed op de kaart te zetten, start Grunneger Power in 2020 met een regiotafel. Dat is een tafel waar alle buurtinitiatieven uit de stad en de regio maandelijks kunnen aanschuiven: voor advies of praktische ondersteuning, met een plan om energie op te wekken, te besparen, te recyclen of te vergroenen.
‘We versterken wat er al is en we ontzorgen waar nodig’, zegt Wouter Pronk. ‘We zijn niet meer allemaal losse mensen die wat roepen. Samen zorgen we ervoor dat we echt invloed hebben’, zegt Karin Hoogterp. Samen zijn Pronk en Hoogterp al drie jaar de trekker van de tafel.
En? Overal in de regio slaan bewoners de handen ineen, als energiecoaches, met pluktuinen en bespaarcafé ’s. En ook dát blijkt een valkuil. ‘We zijn soms zó succesvol dat de gemeente zegt: dat moet groter, er moet meer geld tegenaan, we gaan het zelf doen. Dan kun je denken: gaaf, de gemeente ziet de toegevoegde waarde. Maar weg is je duurzame huizenroute.’ En weg is inmiddels ook de coöperatieve aanpak met energiecoaches.
Dat is zuur. Maar in Groningen zien ze dat steeds ook weer als een kans: om opnieuw de samenwerking te zoeken en opnieuw de rollen te verdelen.
__________________________________________________________________________________________________________
Begrijp de ander
Ambtenaar? Hoogterp was er zelf één, voor ze solliciteerde bij Grunneger Power. Anderen maakten juist de stap van Grunneger Power naar de gemeente. Dat is niet gek. ‘We delen dezelfde waarden. Ambtenaren zijn vooral ook mensen’, zegt Pronk. Volker voegt daaraan toe: ‘We werken aan dezelfde doelen. Zeker onder de nieuwe ambtenaren zie je steeds meer ondernemende enthousiastelingen die graag hun eigen ding willen doen.’
Prachtig. Maar ook lastig. Het aantal ambtenaren dat zich in Groningen met de energietransitie bezighoudt steeg in korte tijd van twintig naar ruim honderd. Sommigen hebben nog nooit van Grunneger Power gehoord. Anderen denken dat het een afdeling van de gemeente is.
En een terugkerende vraag is: wie doet wat? Soms denken ambtenaren: wat de coöperatie kan, kan de gemeente toch ook? En beter? ‘Elke maand zijn we wel bezig met positie bepalen, ordenen, herordenen. En zo ’n herordening draai je nooit meer terug’, waarschuwt Volkers.
__________________________________________________________________________________________________________
Begrijp jezelf
‘Veel ambtenaren vinden ons een leuke club mensen om mee te werken’, zegt Hoogterp: ‘We zijn gedreven en communicatief. We zijn mensen-mensen. Om goed met de gemeente samen te werken moet je niet alleen laten zien dat je elkaars waarden deelt, maar ook waar je elkaar aanvult. Grunneger Power brengt de behoefte van de gemeente en de gemeenschap bij elkaar.’
Good cop wordt bad cop
‘We beschermen iets, met zachtheid en verbondenheid’, zegt Volkers, ‘maar we staan we ook voor iets. En dan kan het voorkomen, dat de good cop de bad cop wordt, dat je na een goed voorbereid overleg met de gemeente briesend buiten staat. Dat je tegen elkaar zegt: hoe heeft dát nou kunnen gebeuren?’
Norbert Buiter vertelt dat hij voor Grunneger Power een half jaar lang werkte aan een carport met energieopslag. ‘En dan is Grunneger Power ineens niet meer nodig.’
Of neem de ontwikkeling van lokale warmtenetten. De gemeente zegt bewoners een eigen bron en een eigen net toe. Volkers: ‘Dat is politiek besloten, daar zijn afspraken over gemaakt. Maar vijf jaar later is de techniek veranderd, is er geen bron meer en geen warmtenet. En dan wordt het zó duur dat de gemeente zegt: 'dat kunnen jullie niet als coöperaties.’
En dan?
Als je zelf het eigenaarschap hebt, heb je de regie op eigen energie. Grunneger Power krijgt dat eigenaarschap met regelmaat ook niet. Maar ga je dan stoppen?
‘Ja, dat hebben we overwogen’, zegt Volkers. Maar iets als een collectief warmtesysteem overlaten aan de gemeente en marktpartijen? ‘Ik zou daar niet op willen vertrouwen.’ En dus gaat Grunneger Power door. Om de afnemers van warmte te blijven vertegenwoordigen, om ze een stem te geven in een gebruikersraad. ‘Die werkt net als een algemene ledenvergadering. Die zeggenschap is écht’ verzekert Volkers. Daar zal Grunneger Power voor zorgen.
Volkers: ‘Onze grootste asset is niet financieel, maar menselijk kapitaal. Als we al onze leden, in alle buurten en wijken en goed vertegenwoordigen, dan is dat, voor ons, meer waard dan het hebben van een warmtenet.’
__________________________________________________________________________________________________________
Denk na over afspraken en borging
Is het mogelijk om afspraken met de gemeente beter te borgen?
Volkers: ‘Wij zouden het leveringsbedrijf van warmte worden, zekerder kun je het niet krijgen maar dat is niet gebeurd.’ Toch is hij niet meer gaan vastleggen, maar juist meer aan vertrouwen gaan werken. Immers, een handtekening heeft pas waarde als je naar de rechter gaat en dan ben je je relatie al kwijt. ‘Het is vrij gewoon dat er dingen veranderen tijdens ontwikkeltrajecten’, zegt Pronk, ‘als je maar weet dat je vanuit dezelfde gedachte aan iets werkt.’
Soms wil de gemeente dingen op papier zetten. ‘Dat vinden wij prima. Dan drink je een biertje en benoem je waarom je samenwerkt. 'Als het dan toch anders loopt, blijft die verbinding’, zegt Pronk.
Als gemeente en coöperatie, moet je elkaar kunnen vertrouwen, ook als het moeilijk wordt, zoals bijvoorbeeld in de discussie rond windmolens. Tegelijkertijd is er voor Grunneger Power een ondergrens: dat bewoners grip houden op hun eigen energie. En verder ‘is het zoals met elke relatie’, besluit Hoogterp, ‘die werkt het beste als je elkaar af en toe zegt: ik heb je nodig.’
__________________________________________________________________________________________________________
En, werken die gesprekskaarten?
Wouter Pronk zou halverwege naar een andere afspraak moeten, maar is er de volle drie uur bij gebleven: ‘Er ligt iets heel moois.’ Hoogterp vult aan: ‘De kaarten helpen je reflecteren op jezelf en maken je bewuster van wat je doet en waarom.’
Geen blauwdruk
Gesprekskaarten zetten leden van energiegemeenschappen aan om met elkaar het gesprek aan te gaan over wat je wil bereiken en hoe je efficiënt te werk kunt gaan. Het is geen blauwdruk want elk initiatief is weer anders, afhankelijk van de mensen die het starten, de grond onder je voeten en de geschiedenis en de cultuur die daaromheen hangt.
Lees ook:
• Hoe maak je (bijna) iedereen blij met windmolens - en het dorp hecht? (link volgt)
• Ège straum eâhs - en hoe groei je als energiegemeenschap?
Wil jij ook de dialoog aan met jouw energiegemeenschap? Op de pagina energiegemeenschappen vind je alle downloads om meteen aan de slag te gaan. De kaarten zijn voor energiegemeenschappen én nieuwsgierige ambtenaren.
