Main content
De kunst van het coöperatief samenwerken: zoeken naar nieuwe wegen
Hoe versterk je de kracht van coöperaties in een wereld die steeds complexer wordt? Deze vraag staat centraal tijdens een bijzondere workshop waar verschillende pioniers uit de coöperatieve beweging samenkomen. Door het delen van ervaringen en een systemische opstelling ontstaan nieuwe inzichten in de dynamiek van coöperatief ondernemen.
De kracht van geschiedenis
De lijnopstelling maakt direct duidelijk hoeveel ervaring er in de zaal aanwezig is. Aan het begin van de lijn staan deelnemers die al sinds de jaren '80 betrokken zijn bij collectieve initiatieven, bijvoorbeeld bij land- en tuinbouwcoöperaties. Recentere initiatieven variëren van energiecoöperaties tot wooncoöperaties, van sociale ondernemingen tot duurzaamheidsprojecten - de diversiteit aan ervaringen toont de breedte van de beweging.
Lessen uit de energiesector
De energiecoöperatie-beweging biedt inspirerende lessen. Met ongeveer 700 energiecoöperaties in Nederland is er een verschuiving gaande van pure marktgerichte modellen naar een 'commons'-benadering. "Energie is geen product om geld mee te verdienen. Het is een basisbehoefte die we gewoon eerlijk moeten verdelen met de gemeenschap," aldus een ervaren speler in dit veld.
Worsteling met positie
"We hebben commerciële partijen nodig. Maar niet als ze de coöperaties het eigenaarschap ontnemen!” Dit stelt de bestuurder van een samenwerkingsverband van wooncoöperaties. Ze is zoekende. “Hoe kan ik omgaan met commerciële partijen en belangen, en vierkant blijven staan voor de coöperatieve waarden die me zo dierbaar zijn"? Zoals eigenaarschap en democratische besluitvorming.
Op stoelen rond het nog lege ‘veld’ luisteren zo’n 20 mensen mee. Zij kunnen meedoen als representant in de systemische opstelling, of toekijken. Op uitnodiging van de begeleider vraagt de bestuurder een representant voor zichzelf en een voor haar verlangen. Ook het samenwerkingsverband komt in het veld. De representanten draaien om elkaar heen, houden afstand van elkaar. Als de leden erbij komen, zoeken ze wel contact met het samenwerkingsverband, maar dat lukt niet echt. De commerciële partijen die in het veld komen, trekken naar het samenwerkingsverband, dat geïnteresseerd naar hen kijkt.
Vanaf de zijkant merkt de bestuurder die de casus inbrengt op dat, als enige, het samenwerkingsverband niet beweegt. Waarom eigenlijk niet? Ze herkent de zoekende bewegingen van haar representant.
Inzichten
De opstelling wordt beëindigd. Deze vond overwegend in stilte plaats. Na een paar minuten om de eigen ervaringen op te schrijven, wisselen de aanwezigen inzichten uit. Onder meer: ook commerciële partijen kunnen vanuit hun dromen werken. En: focus op verbinding met de leden is cruciaal! Ook op de werkvorm wordt gereflecteerd: voor de een werkt deze snel en zuiver, anderen praten liever.
Concrete veranderingen
Deelnemers identificeren verschillende mogelijkheden om hun aanpak te verbeteren:
- Meer aandacht voor ledenbetrokkenheid.
- Betere balans tussen bestaande activiteiten en nieuwe ontwikkelingen.
- Duidelijkere positionering in het netwerk.
- Steviger verankering van coöperatieve waarden.
Toekomstperspectief
De workshop toont dat de coöperatieve beweging volop in ontwikkeling is. Door bewust te zijn van de spanningen en uitdagingen, en door te blijven leren van elkaar, kunnen coöperaties hun unieke positie versterken als alternatief voor traditionele organisatievormen. De uitdaging ligt niet in het vinden van perfecte organisatiemodellen, maar in het versterken van de gemeenschap en het vasthouden aan coöperatieve principes.
"Als die leden verdwijnen dan weet je dat je wat te doen hebt," merkt een deelnemer op. Deze observatie vat de kern samen: het succes van coöperaties ligt niet in structuren of modellen, maar in de kracht van de gemeenschap die ze vormen.
