Main content
Samen zijn we in Nederland bezig om onze omgeving te vergroenen, afval te verzamelen en te zorgen voor minder afval. We vervullen zorgtaken, moestuinieren, koken met elkaar, isoleren onze huizen, wekken energie op met zonnepanelen en ga zo maar door.
Omgevingswet
Kern van de Omgevingswet is de zorgplicht van iedereen voor de fysieke omgeving (art 1.6). Deze omvat 4 pijlers: participatief proces, integrale benadering, functietoedeling voor gebieden met daarbij kaders en normen én evenwichtige belangenafweging.
In tegenstelling tot de Wet ruimtelijke Ordering (eindbeeldplanning waarbij de verantwoordelijkheid voor gebiedsontwikkeling ligt bij overheid en bedrijven) gaat het om organische adaptieve gebiedsontwikkeling en is het creëren van draagvlak door alle stakeholders vanaf aanvang én gedurende het gehele proces noodzakelijk. Inrichting en borging van een participatief proces met alle stakeholders (deze krijgen allen een juridische positie) is randvoorwaarde. Het is de taak van de gemeenteraad om dat te bewaken en te borgen. Als dat niet gebeurt moet de Omgevingsvisie, het Omgevingsplan of de vergunning toewijzing opnieuw worden gedaan. De wet regelt niet hoe het participatieproces moet worden ingericht en uitgevoerd en geeft ook geen instrumentarium mee.
Leef- en systeemwereld
De leefwereld is de typering voor actieve burgers en ondernemende maatschappelijke initiatieven. Mensen werken daar met elkaar vanuit een passie. Dat doen ze vaak niet geordend maar met veel vrijwillige inzet, verspreid over de hele week. Hun doel is 'verbetering' van hun eigen leefomgeving zoals wijk of buurt et cetera. De systeemwereld is voor organisaties die al lange tijd bestaan. Dat zijn bijvoorbeeld overheden, bedrijven, en grote maatschappelijke organisaties. De Systeemwereld kent verankerde procedures en regels en mensen werken er met een bepaald weekritme.
Met de invoering van de Omgevingswet is de vraag van belang hoe 'Leefwereld' en 'Systeemwereld' met meer succes kunnen samenwerken aan maatschappelijke opgaven. Elkaar beter leren kennen is dan een vereiste. Hoe betrek je de burger bij de Omgevingswet? En wat kun je doen om de samenwerking te laten slagen? Voor succesvolle participatie binnen de Omgevingswet moet er meer aandacht komen voor kracht en zwakte van burgerinitiatieven, anders leidt de wet niet tot een trendbreuk. Wat heeft de burger – de leefwereld – nodig om een volwaardige gesprekspartner te kunnen zijn? Het gaat dan om meer geld, meer mankracht, minder regels en minder bestuurlijke verkokering. Maar met name: waarin zitten burgerinitiatieven zichzelf in de weg om succesvol te zijn? Zijn er 'systeemkenmerken' die belemmerend kunnen zijn? Bijvoorbeeld hun eigen werkwijze, hun netwerkkracht, inzicht in openbaar bestuur, stakeholdersempathie of politieke sensitiviteit. In de systeemwereld bestaat al een overvloed aan trainingen en publicaties waarmee ambtenaren inzicht krijgen in wat nodig is om participatie in het kader van de Omgevingswet te organiseren en wat zij zelf kunnen doen om effectief met de burger in gesprek te gaan. Maar voor succesvolle samenwerking moet de toenadering van twee kanten komen.
Participatietafel Omgeving Ontmoet Omgevinsgwet
Met de participatietafel Omgeving ontmoet Omgevingswet willen we kennis- en leerervaringen ophalen door het organiseren van diverse activiteiten waarin maatschappelijke initiatieven de spil vormen. Met deze kennis willen wij de leef- en systeemwereld dichter bij elkaar brengen. Deze kennis- en leerervaringen delen we in de bestaande programma's Omgevingswet.
Meer weten?
Maex is een online platform dat inzicht biedt in initiatieven en sociale ondernemingen. Dit platform bracht de kenmerken van de Leefwereld in kaart.
Lees het artikelParticipatie Omgevingswet: zelfreflectie burgers onmisbaar
