Main content
Voedsel is hip en trendy. Kookprogramma’s op tv als Heel Holland Bakt, Koken met van Boven, Jamie Oliver, zijn razend populair en je zou er de hele dag naar kunnen kijken. Gelijk aan deze trend willen we als consumenten (ook restaurants, scholen en ziekenhuizen) weten waar het voedsel dat we eten vandaan komt. Wie produceert het én hoe en waar doen ze dat? We willen zeker weten dat we een kwaliteitsproduct krijgen voor een eerlijke prijs!
Er is steeds meer aandacht voor de impact van voedsel op onze samenleving en omgeving. Er moeten steeds meer monden gevoed worden en de productie kent grenzen. Gezondheid en voedsel zijn nauw met elkaar verweven. En op alle plekken van de aarde zijn de gevolgen van overconsumptie en tekorten te zien. De strategie van de Nederlandse landbouw om steeds grotere volumes tegen zo laag mogelijke kosten te produceren is niet langer houdbaar. De kosten die de boer maakt om aan wettelijke eisen te voldoen, kunnen zij niet doorbelasten naar de consument. Dat komt door enorme concentratie en marktmacht van de elkaar op kostprijs concurrerende supermarktketens.
Korte Ketens
In Nederland houden we ons op verschillende niveaus bezig met de vraag hoe we ons voedsel gezonder en duurzamer kunnen maken. Korte ketens en ultra korte ketens (stadslandbouw) worden ook steeds vaker genoemd als na te streven doel. Dat is beleid van de regering en staat ook in de plattelandsontwikkelingsprogramma’s van een aantal provincies.
Diverse steden, regio’s - ook op nationaal niveau - ontwikkelen voedselvisies, foodcouncils of foodvalleys. Deze richten zich allemaal op verduurzaming van de productiesystemen/distributie en op een gezonder en duurzamer consumptiepatroon.
Korte ketens zijn geen doel op zich maar een middel om andere doelen te bereiken. Het gaat daarbij om
- een hoger inkomen voor de boer;
- betere toegang tot gezond voedsel voor de consument;
- een aantrekkelijker buitengebied;
- meer werkgelegenheid op het platteland of in de stad;
- minder emissies door transport, etcetera.
Ultra korte keten (stadslandbouw)
Ook een ultra korte keten (stadslandbouw) is geen doel op zich maar een middel om andere doelen te bereiken, zoals betere toegang tot gezond voedsel voor de stedeling, een aantrekkelijker stedelijke buitenruimte, sociale cohesie, betere toegang tot de arbeidsmarkt voor achtergestelde doelgroepen, water buffering, etcetera.
Korte ketens tussen producent en consument maken de verbinding tussen burgers en boeren directer en hechter. Dat leidt tot minder transport (dus minder CO2-uitstoot) en tot betere afstemming tussen producent en consument. Dat zorgt weer voor minder voedselverspilling.
In kortere, regionale voedselsystemen hebben boeren en burgers de prijs en kwaliteit van hun voedsel meer in eigen hand. Ook is er meer ruimte voor boeren, burgers, instellingen, bedrijven en gemeentelijke overheden zelf het initiatief te nemen en samen te werken. Duurzaamheid en het dierenwelzijn zijn daarbij belangrijk.
Verder is er een gebleken zogenaamd lokaal ‘multiplicatoreffect’: geld uitgegeven aan lokale producten en diensten brengt lokaal gezien drie keer zoveel op als geld uitgegeven aan nationaal of internationaal geproduceerd.
Een ultra korte keten (stadslandbouw) doet dat om onder andere de volgende doelen te bereiken:
- een betere toegang tot gezond voedsel voor de stedeling;
- een aantrekkelijker stedelijke buitenruimte;
- meer sociale cohesie;
- een betere toegang tot de arbeidsmarkt voor achtergestelde doelgroepen;
- water buffering.
Participatietafel Voedsel en Korte Ketens
Tijdens de eerste bijeenkomsten van de Participatietafel Voedsel was het thema Korte Ketens een van de belangrijkste thema’s waaraan men wilde werken. In 2017 en 2018 zijn binnen dit thema 7 (waarvan 2 vervolg) projecten ondersteund met procesfinanciering vanuit DuurzaamDoor.
Projecten Korte Ketens
- De bewuste streekvoedselconsument
- Samenwerken aan duurzaam en gezond voedsel in de Haarlemmermeer
- Korte Keten Coalitie/Taskforce Korte Keten
- Restaurants van morgen
- Burgers Boeren For Food (BB4F)
POP-3 en Gemeenschappelijk landbouwbeleid en Korte Ketens
Korte Ketens wordt niet officieel ondersteunt vanuit POP3, noch vanuit de Topsectoren en het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Jan-Willem van der Schans (WUR) heeft in opdracht van de Participatietafel Voedsel een kort essay geschreven over de (ontbrekende) relatie tussen Korte Ketens, POP-3-gelden en het gemeenschappelijk Europees Landbouwbeleid. Dit essay heeft hij ook ingebracht tijdens de hoorzitting van 5 april 2018 in de Tweede Kamer over 'Voedsel: Duurzame en gezonde keuzes voor consumptie'.
