Main content
Doordenken, Doorrekenen, Doorleren, Doordoen, Doorpakken, Doorzetten, Doordrammen... Ik ken veel woorden met “door” die passen bij het kennis- en innovatieprogramma DuurzaamDoor. De kracht van het programma zit in leren en innoveren op een wijze die vol recht doet aan de complexiteit, integraliteit, diversiteit en onzekerheden van de grote duurzaamheidsvraagstukken van deze tijd.
‘Als je doet wat je al deed, dan krijg je wat je al had’
Voor mij is duidelijk dat oplossingsrichtingen voor duurzaamheidsproblemen niet meer (alleen) kunnen worden gezocht binnen bestaande kaders en systemen, maar dat we buiten de lijntjes moeten kleuren om bij nieuwe inzichten en modellen te komen. Vaak buiten onze comfortzone en buiten onze bestaande kaders. Was het niet Einstein die beweerde: problems can’t be solved by thinking within the same framework that created them? Of een andere quote: als je doet wat je al deed, dan krijg je wat je al had. Buiten de lijntjes, dat is vaak spannend, onzeker, onbekend. En wat kun je dan beter doen dan een lerende aanpak kiezen? Pionieren, kennis opdoen (en kennissen bovendien) en proberen te doorgronden wat de mechanismen zijn die bijdragen aan transformatie naar een meer duurzame samenleving.
Als secretaris van de stuurgroep DuurzaamDoor ben ik trots dat we samen met het programmateam erin slagen om zowel diverse overheden als onderzoekers, bedrijven, onderwijs en maatschappelijke partijen te verleiden om met ons dit avontuur aan te gaan. Te investeren in aandacht, kennis en netwerk via projecten die er toe doen, maar vooral in samen te leren. Als ik dat aan collega’s bij de overheid moet duiden, dan zeg ik: denk maar aan de reclame van vroeger. Rivella... Een beetje vreemd, maar wel lekker.
‘Van elkaar en met elkaar leren en innoveren'
Bij veel kennisagenda’s staat het “wat” van de maatschappelijke of beleidsvraagstukken centraal, maar DuurzaamDoor vraagt meteen door: hoe dan? En met wie dan? Een aanpak die mij zeer aanspreekt, waarbij de governance dienend is aan het leerproces. DuurzaamDoor heeft zijn wortels in educatie en dan denken veel mensen aan scholen. En ja, dat doen we ook via de Coöperatie Leren voor Morgen. In alle onderwijsgeledingen: werken aan competenties van jonge mensen voor de wereld van morgen. Maar het zou niet eerlijk zijn om alle duurzaamheidsvraagstukken maar op het bordje van volgende generaties te schuiven. Daarom vind ik het ook niet meer dan logisch dat we ons grotendeels richten op informeel, non-formeel leren en sociale innovatie om in multistakeholder-processen de duurzaamheidsvraagstukken aan te pakken en van elkaar en met elkaar te leren en innoveren.
‘We zijn nooit uitgeleerd’
De huidige programmaperiode loopt tot eind 2024. Wat ik dan verwacht, is dat de urgentie van de nodige transities rond energie, klimaat, voedselsystemen, circulaire economie en biodiversiteit ons steeds meer dwingt om nieuwe wegen te zoeken. Dat zal de wrijving tussen systeemwereld en leefwereld op spanning zetten, waar we alleen al lerende doorheen kunnen. Een wens is dat ook het leer- en onderwijssysteem zelf in transitie komt. Want de toekomst vraagt meer dan alleen de focus op lezen en rekenen, hoe belangrijk ook. Zoals een partner van een NGO het kernachtig uitdrukte: de wereld gaat naar de knoppen, maar ze kunnen er wel een prachtig opstel over schrijven. Voor mij persoonlijk is dat een uitdaging die ik graag aanga. In het huidige programma DuurzaamDoor of in een of andere vorm van een vervolg. We zijn nooit uitgeleerd.
Deze column is geschreven door Roel van Raaij. Hij is senior beleidsmedewerker strategie, kennis en innovatie bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, secretaris van de stuurgroep DuurzaamDoor en National Focal Point Education for Sustainable Development.
