Main content
Sinds september 2018 werkt de participatietafel Energie hard aan een succesvolle verbinding tussen overheden en de samenleving die de energietransitie versnelt. “Sociale innovatie”, noemt tafelsecretaris Irma Straathof de benodigde samenwerking tussen de verschillende partijen. “Participatie staat centraal.”
Participatietafel energie
Er is een breed aantal organisaties aangesloten bij de participatietafel Energie. Irma vertelt: “Dit zijn met name landelijke partijen. Maar ook af en toe provincies, gemeenten en milieufederaties. Ieder jaar sluiten er organisch weer nieuwe partijen aan.” Op die manier faciliteert de tafel samenwerking tussen partijen op het lokale niveau, zoals de burger, en nationale partijen, zoals kennisinstituten en ministeries. Irma: “We geloven erin dat door sociale innovatie de transitiebeweging kan worden versneld.”
De participatietafel Energie ontstond niet toevallig in 2018. In die periode kwam zowel het Nationaal Programma Regionale Energie Strategie (RES) als het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) tot stand. “Wij wilden de context van de burger meenemen in de nieuwe visie”, vertelt Irma. “De samenleving moet in deze programma’s betrokken worden. Ik denk dat de participatietafel daarin een toegevoegde waarde kan leveren.”
Taal
Het samenspel tussen partijen is voor elke tafel van DuurzaamDoor een aandachtspunt, volgens Irma. “We willen graag dat ze elkaar écht begrijpen. Maar hoe kunnen we ze dezelfde taal laten spreken?” Hiermee doelt ze op de verschillende werkomgevingen waarin partijen doorgaans opereren. Deze contexten hebben vaak hun eigen regels en gewoonten. “Energiecorporaties vragen zich regelmatig af waarom dingen niet sneller gaan. Maar wanneer je een ambtenaar laat uitleggen hoe het bij de gemeente werkt, ontstaat er vaak meer wederzijds begrip en zelfs waardering”, illustreert Irma.
Helikopterview
De participatietafel heeft een werkwijze ontwikkeld die volgens Irma het best met een opwaartse spiraal te vergelijken is. Ze legt uit: “We beginnen – en eindigen – jaarlijks met een strategische sessie. Daarin gaan we als een helikopter boven het transitieproces hangen en kijken we met een systemische blik naar de wisselwerking tussen de deelnemende partijen. We richten ons hierbij op de gemaakte vorderingen , de geleerde lessen en de vraagstukken die nog open zijn. Vanuit daar initiëren we gezamenlijk projecten.” De volgende stap is het uitvoeren van de ideeën. “Daarbij leren we weer met elkaar. Die lessen analyseren we bij de volgende strategische sessie.” Op die manier ontstaat er een terugkerende cyclus, “waarbij het uiteraard de bedoeling is dat de cyclus omhoog cirkelt”, voegt Irma toe.
Planken
“Onze focus ligt op het onder de aandacht brengen van relevante items bij beleidsmakers, of juist bij de samenleving. Vraagstukken die nog niet opgepakt worden omdat ze nu pas zichtbaar worden. Of mogelijkheden die nog geen gemeengoed zijn, zoals het instrument de Maatschappelijke Tender”, vertelt Irma. Ze vergelijkt dit met het leggen van een plank over de sloot. “Je brengt ideeën een stapje verder door het leggen van de eerste plank. Maar uiteindelijk moet het een brug worden.” Die plank wordt overigens niet zomaar gelegd. Irma vervolgt: “Bij DuurzaamDoor hebben we als doel om te leren en te verspreiden, waarbij we meer doen dan alleen het goede voorbeeld ophalen en doorgeven. Als tafel vinden we het echt noodzakelijk dat er aan het eind van zo’n project altijd een overlegmoment is met mensen en organisaties die het vraagstuk verder kunnen brengen.” De komende periode ligt de focus dan ook op het faciliteren van die doorwerking. “In mijn ervaring zit de doorwerking vaak in het scherp krijgen van het vraagstuk en het blijven agenderen bij de juiste partijen.”
Meerwaarde
Als onderdeel van die doorwerking heeft de participatietafel een tweetal focuspunten voor de komende 2 jaar. Dit zijn ‘Lokaal voor Lokaal’ en ‘Inclusiviteit van de Energietransitie’. De tafelsecretaris legt uit: “Lokale energie voor lokale bewoners, dat is het speerpunt van Lokaal voor Lokaal. Hier hoort ook het project ‘Opgroeirecht’ bij, dat bewonersinitiatieven de ruimte geeft om tijdens het proces te professionaliseren tot een energiecorporatie. Bij Inclusiviteit van de Energietransitie richten we ons onder andere op Energie & Armoede, waarin we kijken hoe mensen onder de armoedegrens kunnen participeren in de energietransitie. Een eerste stap daarin is zorgen dat zij een stem krijgen in beleidsvorming.” Irma is enthousiast en gemotiveerd. “We willen graag de laatste twee jaar van het programma echt benutten om iets goeds neer te zetten. We willen echt meerwaarde hebben als tafel en beweging creëren.”
