Main content
Al bijna 10 jaar zet DuurzaamDoor de schouders onder de transitie van Nederland. Op dit moment is het programma halverwege de derde programmaperiode van 4 jaar die in 2024 afloopt. Programmamanager Theo Leupen over de relevantie van het programma, de reis van kiemprojecten naar professionalisering van transitieprofessionals, over verbinden en kennisdoorwerking, en het uiteindelijke doel: overbodig worden.
Wat maakt DuurzaamDoor na al die jaren nog steeds relevant?
‘DuurzaamDoor is in 2013 gestart. Toen was al duidelijk dat de maatschappelijke opgaven waar Nederland voor staat niet top-down kunnen worden opgelost. Die vragen om samenwerking en cocreatie tussen overheden, ondernemers, onderwijs, onderzoek en burgers, jongeren (overmorgen) en maatschappelijke initiatieven (de beweging van ‘onderop’). We spreken over de 7 O’s.
‘Onze aanpak, hoe wij het doen, is voortdurend in ontwikkeling.’
Als kennis- en leerprogramma op het gebied van sociale innovatie ondersteunen we met name de pioniers, de transitieprofessionals. Dat zijn de mensen die in hun eigen werkveld en vakgebied hun nek uitsteken en vaak tegen de grenzen van hun eigen systeem oplopen. Denk aan gemeenteambtenaren die binnen de regels ruimte en steun zoeken voor maatschappelijke initiatieven en aan ondernemers die impactvol willen zijn, bijvoorbeeld door circulaire initiatieven te starten. Vaak zijn dergelijke initiatieven op zichzelf nog te klein om het verschil te maken, maar kunnen ze wel kiemen zijn voor een grotere beweging richting versnelling van de transities. In de eerste jaren richtten we ons op ondersteuning van die projecten. Ook brachten we vertegenwoordigers van de 7 O’s samen of ondersteunden we bestaande netwerken om beweging te creëren. In het lopende programma richten we ons nadrukkelijker op het vergroten van de slagkracht en professionaliteit van de transitieprofessional zelf.’
Waarom de nadruk op de transitieprofessional zelf?
‘Het uiteindelijke doel van DuurzaamDoor is te helpen om een grotere beweging in gang te zetten. We vergroten onze impact als we patronen in leerervaringen van transitieprofessionals gaan zien en die met ze delen. Wat heeft wel of juist niet gewerkt? Welke belangrijke “afslagen” zijn genomen in een project en vanuit welke overwegingen? Andere transitieprofessionals kunnen daarop reflecteren en zich laten inspireren. Daarnaast helpt DuurzaamDoor veelvoorkomende obstakels (zoals juridische belemmeringen) te agenderen. We zetten ons bijvoorbeeld in voor Opgroeirecht voor burgercollectieven in de energietransitie. Dat recht moet ervoor zorgen dat burgers de tijd krijgen om zich te professionaliseren om een volwaardige samenwerkingspartner te worden. Waarmee we ook hun slagkracht en professionaliteit versterken.’
Wat kenmerkt de aanpak DuurzaamDoor?
‘Toen we begonnen, waren we het eerste kennis- en leerprogramma in het veld van de duurzame transitie. Behalve het leren (al doende leren, al lerende doen) is cocreëren in een multistakeholderaanpak kenmerkend voor DuurzaamDoor. Wezenlijk onderdeel van onze aanpak is zorgen voor ontmoetingen en dialoog, tussen de verschillende O’s. Daarmee dagen we deelnemers uit te kijken vanuit het perspectief van de ander, waardoor meer wederzijds begrip en een goede basis voor samenwerking ontstaan. Dat doen we onder meer door Participatietafels rond transitiethema’s te organiseren. Onze aanpak, hoe wij het doen, is voortdurend in ontwikkeling. Wij leren van en bewegen mee met de wereld van de transitie. Maar onze uitgangspunten van verbinden en de dialoog aangaan, de persoonlijke benadering en werken vanuit netwerken, blijven overeind staan. De laatste jaren verrijken wij die werkwijze met aanvullende inzichten op het gebied van leren en het bevorderen van kennisdoorwerking.’
‘Onze aanpak draait om ontmoetingen en dialoog’
‘De onderwijssector speelt daarin ook een belangrijke rol. De komende jaren blijft DuurzaamDoor zich met name via de Coöperatie Leren voor Morgen inzetten voor verduurzaming in en van de onderwijssectoren in Nederland. Met deze netwerkorganisatie bevorderen wij dat duurzaamheid structureel wordt verankerd in het DNA van het onderwijs, met de Whole School Approach als uitgangspunt. De Whole School Approach voor duurzame ontwikkeling is een raamwerk dat scholen ondersteunt om onderwijs voor een duurzame toekomst vorm te geven en helpt om duurzaamheidsvraagstukken structureel en in samenhang in de schoolorganisatie te integreren.
Wat is de grootste uitdaging?
‘De grootste uitdaging is het realiseren van kennisdoorwerking. Hoe kunnen we alle opgedane (en toekomstige) leerervaringen over effectief samenwerken rond duurzaamheidsopgaven, goed doorvertalen naar onze doelgroepen? We doen daar van alles aan. We maken artikelen, boekjes, podcasts, video’s, filmpjes en meer, maar dat alleen is niet genoeg. In de praktijk blijkt dat de mensen het beste van elkaar leren als ze elkaar ontmoeten. Dat faciliteren we onder meer met bijeenkomsten, workshops, intervisie of door een andere omgeving te creëren waarin partijen samen (van elkaar) leren, zoals een Community of Practice. Maar we zijn pas succesvol als we onze doelgroepen daadwerkelijk weten te bereiken en ze echt met de aangereikte kennis aan de slag gaan. We onderzoeken voortdurend hoe dat nog beter kan.’
Wat zijn de ambities van DuurzaamDoor?
‘Op de korte termijn ligt de focus op het vergroten van die slagkracht en professionaliteit. We willen de komende 2 jaar nadrukkelijker bepalen hoe we bestaande kennis opnieuw kunnen aanreiken om een impuls te geven aan de toepassing daarvan. We willen ook zelf leren en verbeteren, zodat ons gedachtegoed en onze aanpak relevant blijven. Via monitoring krijgen we zicht op onze impact en hoe onze aanpak effectiever kan. Bij ieder project staan we tegenwoordig ook samen met onze projectpartners nadrukkelijk stil bij de vraag hoe we met het eindresultaat andere transitieprofessionals willen bereiken, inspireren en verleiden om de aangereikte kennis toe te passen. Als dat allemaal lukt, hebben we onszelf als programma misschien wel overbodig gemaakt. En is dat niet de ultieme ambitie?’
