Main content
Dorpen in Nederland kennen een andere dynamiek dan steden. Meer dan in steden worden dorpen geconfronteerd met problematiek rondom vergrijzing. Jongeren en jonge gezinnen vertrekken uit dorpen. Hierdoor zijn bepaalde voorzieningen niet meer rendabel zijn en verdwijnen dus uit het dorpsbeeld. Hoe leefbaar en actief zijn dorpen dan nog? Het antwoord daarop, bekeken vanuit de Omgevingswet, geeft Roel During van de WUR in een onderzoek dat voor de P10 (het netwerk van grote plattelandsgemeenten) is uitgevoerd en mede is gefinancierd door DuurzaamDoor.
Cultuur van zelf doen
Niet iedereen heeft een afgewogen beeld van de dagelijkse werkelijkheid van dorpen. Het is daarom in het kader van de Omgevingswet interessant om te onderzoeken of en hoe dorpelingen zelf de leefbaarheid organiseren door bewonersinitiatieven. Het blijkt dat, mits er wordt voldaan aan een aantal voorwaarden, dorpen prima in staat zijn hun eigen leefbaarheid te organiseren. Er is namelijk sprake van een cultuur van zelf doen en dat is een basis is voor heel ambitieuze en grootschalige initiatieven. Dit gebeurt niet overal. Het vindt vooral plaats daar waar er sprake is van een goed ontwikkeld sociaal kapitaal. In dorpen waar verdeeldheid heerst, bijvoorbeeld door geloof, inkomen of herkomst, is er beduidend minder sociaal kapitaal. Hier zijn de leefbaarheidsinitiatieven minder groot.
Respect van de overheid
Deze cultuur van zelf doen is bij dorpen dus essentieel. Belangrijk is dat de overheid die cultuur voldoende respecteert, vertrouwt en erkent. Initiatieven van dorpelingen waarvan de overheid verlangt dat er verantwoording afgelegd moet worden zijn gedoemd om te mislukken. De overheid moet de projecten dus op een andere manier gaan waarderen en met een bredere scope gaan inzien wat de meerwaarde is van het project. Bijvoorbeeld een initiatief als geslaagd zien als de hele dorpsgemeenschap het project van belang vindt of ervan kan profiteren. Of liever nog, dat de belangen van meerdere dorpen worden samengebracht in een initiatief.
Onderzoek
Het onderzoek geeft 3 belangrijke lessen weer:
- Zorgvuldigheid moet in elk planproces worden ingebouwd en uitgewerkt. Dat kost tijd, geld en vooral aandacht.
- De Omgevingswet moet het nemen van duurzaamheidsinitiatieven door bewoners als de normale praktijk zien en daar de procedures voor klaar zetten.
- De Omgevingswet moet aansluiten op wat bewoners onder hun omgeving verstaan. Voor dorpsbewoners is er geen scheidslijn tussen de fysieke en sociale omgeving. Bewoners hebben een zeer integraal beeld van hun omgeving en komen daardoor tot verrassende initiatieven. Laat de Omgevingswet daar vooral bij aansluiten. Bewoners zelf hun initiatieven laten ontplooien zou de leefbaarheid zeer ten goede komen.
Meer informatie
Wil je meer informatie? Download het onderzoek van de WUR.
