Main content
In Nederland zijn veel projecten en programma’s die bijdragen aan transities, maar hoe maak je hard wat jouw bijdrage is? DuurzaamDoor wil het weten. Niet alleen om de inzet van mensen en middelen te verantwoorden, maar ook om sturing te kunnen geven en erover te kunnen communiceren. Omdat er nog geen impactmonitoren zijn voor programma’s als DuurzaamDoor, gaat het programmateam er zelf een ontwikkelen. Het resultaat deelt DuurzaamDoor vanzelfsprekend graag met derden.
Binnenkort is het tijd voor de “halverwege-rapportage” aan de Tweede Kamer en de opdrachtgever. Normaal rapporteert DuurzaamDoor de harde cijfers: zoveel participatietafels, zoveel deelnemers, zoveel bijeenkomsten en zoveel publicaties met zoveel bereik. ‘Maar dat zegt nog weinig over wat je daarmee realiseert: je impact,’ stelt programmasecretaris van DuurzaamDoor Eric Gerritsen, die de ontwikkeling van de impactmonitor trekt. ‘Zeker als je met belastinggeld werkt, zoals wij, dan moet je willen weten of je betekenisvol bent. Niet alleen richting opdrachtgever, het ministerie van LNV, maar ook voor onszelf als programmateam.
‘We zetten iets in beweging wat anders niet zou gebeuren’
Met onze activiteiten willen we de slagkracht en professionaliteit van bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties vergroten waar het gaat om het samenwerken aan transities. Je wilt weten of je het goede doet om die ambitie waar te maken: of je de juiste mensen bij elkaar hebt, of je met je events iets in beweging zet, en ook of je op een goede manier communiceert over de resultaten en of mensen daar ook iets mee doen.
‘Je moet willen weten of je betekenisvol bent’
Impact bepalen van een transitieproject is per definitie lastig. Werken aan transities is werken in een fluïde wereld waar kaders nog niet helder zijn. Niemand weet hoe het moet en hoe de toekomst eruitziet. Bovendien werken meerdere initiatieven aan hetzelfde doel. Hoe kun je dan zien wat je eigen bijdrage is? ‘We hebben natuurlijk wel een gevoel bij wat we doen en of onze aanpak werkt,’ zegt Eric. ‘Onder al onze activiteiten ligt bijvoorbeeld de aanname dat je tot nieuwe, toekomstbestendiger oplossingen komt, als je mensen bij elkaar brengt die elkaar niet van nature opzoeken. Betere oplossingen dan wanneer je het overlaat aan een partij, bijvoorbeeld een gemeente of gebiedsontwikkelaar.’
‘Zeker bij transitieprojecten is het belangrijk om samen stil te staan voor reflectie’
Eric: ‘Wij zien dat we daardoor iets in beweging zetten wat anders niet zou gebeuren. Soms is de impact heel duidelijk: het zaadje voor de Green Protein Alliance is bijvoorbeeld ooit geplant bij DuurzaamDoor. En het platform Klimaatadaptief bouwen met de natuur (KAN) van Bouwend Nederland, WoningbouwersNL en NEPROM is ook ontstaan doordat DuurzaamDoor mensen bij elkaar aan tafel heeft gevraagd. Maar hoe ver reikt onze impact? We hebben Schiphol Trade Park geholpen met het schrijven van een ecologische visie als kader voor de inrichting en het beheer van dit bedrijvenpark. Over dit multi-stakeholderproces hebben we publicaties laten schrijven. Zijn er mensen die naar aanleiding daarvan geïnspireerd zijn geraakt om ook een visie te schrijven voor een bedrijventerrein in hun eigen buurt? Impact is ook, wanneer mensen op een van onze bijeenkomsten toevallig met elkaar in gesprek komen en later nog eens een kop koffie gaan drinken om ideeën uit te wisselen. Dat monitoren wordt al een stuk lastiger.’
Interne reflectie
De impactmonitoring gaat DuurzaamDoor ook gebruiken voor interne reflectie. ‘Zeker bij transitieprojecten is het belangrijk om op gezette momenten de tijd te nemen voor reflectie,’ zegt Eric, ‘in plaats van altijd maar door te denderen. Even afstand nemen om na te gaan of we nog de goede dingen doen en of we de dingen goed doen.’ ‘Wij gebruiken daarvoor onder andere tools uit de Reflexieve Monitoring (zie uitleg onderaan). Waarbij we mensen die bij een project betrokken zijn of waren laten reflecteren op dat project om samen tot nieuwe inzichten te komen. Dat maakt het een vruchtbare methode om concrete stappen vooruit te zetten. Met Reflexieve Monitoring kunnen we als programmateam ook reflecteren op de vraag hoe we ons programma impactvoller kunt maken. Daar is de impactmonitor als middel heel geschikt voor.’
Extra laag
De ontwikkeling van een methodiek voor impactmonitoring is ondertussen gestart. Hoe het instrument eruit moet zien, staat nog open. Eric: ‘De basis voor de impactmonitor vormen de objectieve cijfers over ingezette mensen en middelen en onze interventies en publicaties. Daarover komt een “laag” met de impact die we daarmee hebben gehad. Ik zou me bijvoorbeeld kunnen voorstellen dat we mensen met wie we hebben samengewerkt hun verhaal laten vertellen en op die manier inzichtelijk maken wat ze aan ons hebben gehad. Daarmee kunnen we de rapportage ook interessanter maken om te lezen en gebruiken om te inspireren voor nog meer impact. Maar het kan ook wat anders worden: we gaan er open in.’
Het doel is om begin 2023 een instrument te hebben dat niet alleen geschikt is voor DuurzaamDoor, maar ook inspirerend is voor andere initiatieven die meer zicht willen krijgen op hun impact.
Reflexieve Monitoring in een notendop
Reflexieve Monitoring vraagt in eerste instantie een lerende, op verbetering gerichte houding. De methode biedt praktische tools die helpen om geregeld samen stil te staan bij de voortgang van je werk. Een van die tools is de Eye Opener Workshop:
- Alle deelnemers delen in een pitch van maximaal 10 minuten wat hun belangrijkste inzichten zijn in een project of programma tot nu toe. De anderen schrijven mee, maar stellen geen vragen.
- Iedereen deelt vervolgens wat het meest is opgevallen en welke associaties, irritaties, of nieuwe ideeën omhoog kwamen bij het luisteren naar de pitches: de eyeopeners.
- Bespreek de belangrijke inzichten en nieuwe ideeën en formuleer samen acties om het project te verbeteren.
