Main content
‘Ik neem het speelveld niet over, ik bied ruimte’
De praktische wijze waarop programmamanager circulariteit Nelly Swijnenburg van de gemeente Amersfoort en haar team omgaan met ‘toffe ideeën’ van ondernemers kan elke ambtenaar inspireren, ook om de transitie te versnellen. Nelly Swijnenburg zegt het meermalen. Ze heeft geluk met de gemeente waar ze werkt.
Amersfoort heeft al jaren een Toekomstfonds voor Duurzame Ontwikkelingen. Er is een potje met subsidiegeld om ondernemers bij te staan die grondstoffen hergebruiken. Ook al omdat het college bij zijn aantreden heeft beloofd ‘te leven binnen de grenzen van de aarde’. ‘Het is dus niet zo dat je wijkbewoners bijstaat die een duidelijk doel hebben: bijvoorbeeld van het gas af,’ zegt Nelly. ‘Wat dat betreft lopen wij achter op de energietransitie. Wij bieden vooral een middel – circulariteit – om bij te dragen aan de grote maatschappelijke opgaven: CO2-reductie, leveringszekerheid van grondstoffen, milieu-impact en het verlies aan biodiversiteit. Er zijn best veel mensen, ondernemers, met toffe ideeën op dat gebied. Vaak vinden ze het lastig om daar werk van te maken. Dan kunnen wij een beetje helpen.’
‘Hoe mooi is het om een idee samen een stapje verder te brengen?’
Nelly somt voorbeelden op. ‘De bouwer die met piepschuim wil bouwen omdat dat sneller en energiezuinig te produceren is. De ondernemer die badkameraccessoires ontwerpt van staal uit oude auto’s dat anders naar de hoogovens gaat.
Allemaal ‘mensen met een passie, met een droom’, vindt ze. ‘Hoe mooi is het om zo’n idee samen een stapje verder te brengen? Soms hebben ze een coach nodig. Soms hebben ze gewoon concreet een fysieke plek nodig: dan ga je meer richting broedplaats. Zo was hier de Keistadloods, een schuur van de gemeente. Drie jaar lang konden daar circulaire initiatieven terecht.’
Samen schakelen
‘Het kan ook zijn dat ze met initiatieven tegen wetgeving oplopen,’ zegt Nelly. ‘Dan zie ik een rol voor de gemeente en schakelen we samen, bijvoorbeeld door het te agenderen.’
Nelly was erbij toen ambtenaren van verschillende overheden in juli daarover spraken tijdens een sessie van de Participatietafel Circulaire Economie, in samenwerking met 100 Months to Change. Tijdens die sessie hebben de deelnemers vrijuit kunnen spreken over de obstakels ze tegenkwamen. Door versnippering van budgetten en agenda’s krijgt het transitieproces niet de menskracht die het nodig heeft. Ambtenaren staan er vaak alleen voor, moeten hard werken en raken gefrustreerd omdat hun collega’s de andere manier van werken niet (h)erkennen. Vaak blijft het bij losse, versnipperde acties die nauwelijks bijdragen aan de doelen. Ook is soms onduidelijk waar het eigenaarschap ligt.
Deze obstakels kunnen ambtenaren omzeilen door actie te ondernemen gebaseerd op een voorstelbare visie die versnelling en doorzettingsvermogen vereist, met een constante focus. Een voorstelbare visie maakt voor mensen inzichtelijk hoe de toekomst eruit kan zien en welke veranderingen dit met zich meebrengt in hun handelen. Een ander belangrijk inzicht is dat er ruimte nodig is om nieuwe werkmethoden te implementeren. In de praktijk zie je dit bijvoorbeeld terug in de oprichting van circulaire ambachtscentra door heel Nederland, die als knooppunten dienen voor ingezamelde materialen om deze te verkopen of te hergebruiken. Vaak bestaan er binnen een gemeente verschillende van dergelijke initiatieven. De uitdaging voor een ambtenaar is hoe deze met elkaar te verbinden. Te veel discussie kan het proces compliceren. Door actief samen te werken met de mensen van deze initiatieven, geïnspireerd door die voorstelbare visie, kan dit veel positieve energie opleveren.
Serieus
Wat Nelly merkte was dat collega’s geïnspireerd raakten door de praktische wijze waarop Amersfoort werkt. Andersom raakte ook Nelly (verder) geïnspireerd. Een groot voordeel is dat Nelly en haar team ook andere collega’s adviseren of raadplegen. Of het nou bij gebiedsontwikkeling, economie, circulair aanbesteden of opdrachtgeverschap is. Zo neemt Amersfoort circulaire initiatieven gemeentebreed serieus. Nelly besluit: ‘Ik neem het speelveld van een ondernemer niet over, maar geef hem ruimte om iets op te bouwen.’
