Opgroeiruimte definitief

Main content

Energie en warmte in de wijk

Energiegemeenschappen schieten de afgelopen jaren bijna als paddenstoelen uit de grond. Steeds meer mensen gaan samen met hun buren aan de slag om energie te besparen en op te wekken. In de warmtetransitie zien we gemeenschappen aan de slag gaan met energiearmoede bestrijding en alternatieve warmtevoorzieningen voor gas, zoals bijvoorbeeld met cooperatieve warmtenetten. Ook in wetten en via subsidieregelingen krijgen energiegemeenschappen een steeds stevigere positie. 

Voor een gemeente vraagt de opkomst van energiegemeenschappen enig omdenken; een energiegemeenschap is een nieuw type speler. Naast markt en overheid, komt de gemeenschap op. Als partij die zonder winstoogmerk en met democratische zeggenschap het lokale belang dient. Er is een grote diversiteit aan energiegemeenschappen, want hun ambitie en doelen hangen altijd af van de lokale deelnemers van de gemeenschap. Dat maakt een samenwerking met bijvoorbeeld de gemeente altijd lokaal maatwerk.

Er zijn veel gedeelde waarden en ambities tussen gemeente en het initiatief, maar over hoe de samenwerking vorm te geven en te borgen zijn nog veel vragen. Hoe geef je een samenwerking in de energietransitie vorm? En wie krijgt welke rol in dit nieuwe samenspel?

Opgroeiruimte 

Omdat publiek-civiele samenwerking in de warmtetransitie relatief nieuw is, vraagt het extra aandacht. Het gaat niet om een tijdelijke opdrachtgever-opdrachtnemer relatie, de samenwerking met een lokaal initiatief zal misschien wel decennia doorlopen. Dit gaat over langjarig-partnerschap. Dat partnerschap kan uitgroeien van samenwerking rondom een specifiek project tot een programmatische vorm van samenwerking, die lange-termijn en structureel van aard is.  

Wat we zien is dat om dit samenspel vorm te geven er ‘Opgroeiruimte’ nodig is. Opgroeiruimte is de ruimte die initiatief en gemeente elkaar geven om de samenwerking zorgvuldig vorm te geven en te kunnen doorontwikkelen gedurende de samenwerking. Het biedt ruimte om beide te groeien in de nieuwe rol. Vanuit wederzijds begrip en de erkenning van volwaardig partnerschap. Dat is een zoekproces, een proces van samen leren en leren door te doen. Zoals elk partnerschap vraagt het aandacht voor de relatie zelf, voor heldere afspraken en ruimte voor reflectie.

Het ontwerp opgroeiruimte 

Om hier handvatten voor te ontwikkelen is aan de hand van drie casussen gekeken welke stappen er zijn en welke vorm het proces moet hebben om opgroeiruimte te realiseren. We onderzochten hoe in de samenwerking de opgroeiruimte is gecreëerd, wat de knelpunten zijn en de succesverhalen. Hoe hou je elkaars hand vast en werk je stapsgewijs naar het borgen van afspraken over de rolverdeling? Het is opgroeien waarbij je gedeelde waarden leert identificeren, het vertrouwen kan ontstaan in elkaar als samenwerkingspartners en de rolverdeling duidelijk wordt. 

We zien dat het belangrijk is om elkaar te leren kennen, om stapsgewijs aan de slag te gaan en om afspraken te borgen. Daarbij zijn een aantal thema’s van belang om met elkaar te verhelderen: namens wie spreek je? Wat wordt de rolverdeling? Hoe wordt er omgegaan met verandering? En hoe voorzie je in de financiering?

De drie casussen zijn uitgewerkt en vormen samen de input voor het ontwerp opgroeiruimte.

Download hier het ontwerp opgroeiruimte

Hieronder zijn de drie uitgewerkte drie casussen te vinden.

Ook is er een notitie speciaal voor raadsleden beschikbaar:

Hoe stimuleer je de samenwerking als raadslid?

Een gemeenteraad heeft de kans om samenwerking met energiecoöperaties en bewonersinitiatieven te stimuleren en te ondersteunen. Dit kan zij doen door te sturen op beleidsvorming en ondersteunende kaders. Om raadsleden hierbij te ondersteunen heeft Energie Samen een kennisdocument opgesteld met daarin drie concrete manieren om de samenwerking met energiecoöperaties in de gemeente te stimuleren. Dit document bevat tips om met je college hierover in gesprek te gaan en het bevat ook voorbeeldzinnen voor moties.

Voor een eerste snelle indruk van opgroeiruimte kunt u ook de presentatie bekijken die tijdens bijeenkomsten wordt gegeven.

Op de hoogte blijven? 

Via ons LinkedIn-profiel en onze nieuwsbrief delen we de laatste vorderingen. Daarnaast wordt deze pagina regelmatig bijgewerkt. Na de zomer verwachten we alle casussen en het algemene concept hier te presenteren.

Alvast meer informatie of contact?

Neem dan contact op via duurzaamdoor@rvo.nl.

Andere relevante bestaande publicaties

Thema

Rol Energiegemeenschappen