Main content
Van praten naar praktijk: Wat we kunnen leren van jonge veranderaars
Het was een openbaring. Terwijl wij in vergaderzalen delibereren over complexe systeemverandering, zijn er jonge mensen die gewoon aan de slag gaan. Geen dikke rapporten, geen eindeloze analyses. Gewoon doen.
"We zijn niet begonnen vanuit een wetenschappelijke studie. We dachten gewoon van, we missen dit, dus we gaan naar de slag." Deze nuchtere uitspraak van een jonge changemaker zette me aan het denken. Waarom maken wij het zo ingewikkeld? Waarom die eindeloze theoretische exercities als je ook gewoon kunt beginnen?
Het contrast kon niet groter zijn. Waar het huidige systeem vastzit in oude patronen ("80% van het aanbod is ongezond"), komen jongeren met verfrissende alternatieven. Ze beginnen lokaal, maken het praktisch en – het belangrijkste – ze maken het relevant voor hun doelgroep. Want zoals een van hen slim opmerkte: praat niet over abstracte politiek, maar begin bij wat mensen raakt. Een voetbalveldje bijvoorbeeld.
Maar er is meer aan de hand. Het oude systeem van 'human-centered design' en lineair denken werkt niet meer. "Alle manieren van werken die we hebben aangeleerd, die passen helemaal niet meer op die complexe situatie," stelde Maria Geuze van SFYN. In plaats daarvan pleiten jongeren voor een holistische aanpak: kijk naar het hele systeem, niet naar losse onderdelen.
De sleutel? Maak het concreet. "Ieder kind een seizoen lang in de schooltuin laten werken," werd als ambitie genoemd. Geen theoretische lessen over duurzaamheid, maar hands-on ervaring. Geen abstracte verhalen over gezonde voeding, maar zelf kweken, oogsten en koken.
Het schrijnende is: we weten dit allemaal wel. We weten dat het systeem moet veranderen. We weten dat de jeugd de toekomst heeft. Maar toch houden we vast aan oude patronen. "Ze hebben het gevoel geen invloed te hebben," werd gezegd over jongeren. En waarom? Omdat we wel praten óver hen, maar niet mét hen. Omdat we wel hun input vragen, maar geen echte invloed geven.
Het moet anders. En dat kan ook. De voorbeelden zijn er al. Jongerenorganisaties die 10.000 mensen bereiken met praktische democratie. Voedselcoöperaties die lokaal het verschil maken. Schooltuinen die theorie en praktijk verbinden. Het werkt allemaal al, alleen niet op de schaal die nodig is.
Wat kunnen we leren van deze jonge veranderaars?
- Begin klein en lokaal
- Maak het praktisch en relevant
- Geef échte invloed
- Denk holistisch
- Durf te doen
"Het is heel belangrijk om te kijken wat voor collectieve aanpak we kunnen hebben," zei een deelnemer. "Dus dat het niet een probleem voor iemand individueel wordt, maar dat we echt samen gaan samenwerken." Precies daar ligt de uitdaging: hoe verbinden we al die lokale initiatieven tot een beweging die het systeem echt kan veranderen?
Het antwoord ligt misschien wel in die simpele uitspraak: "We dachten gewoon van, we missen dit, dus we gaan naar de slag." Stop met eindeloos praten over verandering. Stop met theoretische modellen. Begin gewoon. Begin klein. Begin lokaal. Begin nu.
Want zoals een wijze deelnemer opmerkte: "Jongeren hebben een lange termijnblik." Zij moeten het langst leven met de gevolgen van onze keuzes. Misschien wordt het tijd dat we niet alleen naar hen luisteren, maar ook van hen leren. Want terwijl wij nog steeds praten over systeemverandering, zijn zij al bezig die te realiseren.
Eén voetbalveldje per keer.
Samen hebben de deelnemers een toekomstschets gemaakt in de vorm van een systeemplaat met kernwoorden van ‘gezond eten’ waar we naar streven: verbinding, bodem, gesprek, kennis, lokaal, genieten, cultuur, bestaansrecht.
