Main content
De duurzame transitie in Nederland komt niet tot stand zonder de duizenden pioniers die dagelijks hun nek uitsteken. Daarom staat de transitieprofessional centraal in de huidige programmaperiode van DuurzaamDoor, die in 2024 afloopt. Programmamanager Theo Leupen over alle lopende initiatieven om deze pioniers te versterken en te stutten. En over de plannen voor de toekomst.
De transitieprofessionals zijn aan het woord in dit magazine. Waarom?
‘De transitieprofessional vind je overal. Bij overheden, bij ondernemingen, in wetenschap en onderwijs, bij maatschappelijke initiatieven, in de wijk. Stuk voor stuk pioniers die hun nek uitsteken en werken aan duurzame en maatschappelijke opgaven. Dat gaat meestal niet zonder worstelingen. Deze mensen bevinden zich vaak in een kwetsbare positie met weinig steun uit hun omgeving. Vaak is er veel weerstand te overwinnen. Dan moet je sterk in je schoenen staan om toch door te gaan. Vanuit DuurzaamDoor willen we deze transitieprofessionals ondersteunen. Dat noemen we zelf: hun vakmensschap stutten. Of we daarin slagen, dat laten we de professionals graag zelf vertellen.’
Hoe ziet het stutten van de transitie- professional er in de praktijk uit?
‘We reiken kennis en werkmethodieken aan, delen hun verhalen en lessons learned. En wat heel wezenlijk is voor onze aanpak is dat we ze in contact brengen met andere professionals die vaak vergelijkbare worstelingen hebben. Bij het Tafelgesprek Ambtenaren versnellen samen in transitie brachten we bijvoorbeeld ambtenaren bij elkaar die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de klimaat- en circulaire agenda op lokaal, provinciaal en landelijk niveau. Alleen al het feit dat ze weten dat ze er niet alleen voor staan, is soms al genoeg. Door hen samen te brengen, zien we dat professionals in gesprek gaan, samen oplossingen vinden en dat er nieuwe verbindingen ontstaan.
Een schitterend voorbeeld is Het Lerende Netwerk Overijssel van boerin Heleen Lansink, initiatiefneemster van een van onze regionale transitiewerkplaatsen. Zij bracht regionale partijen samen om de meervoudige opgaven rondom landbouw beet te pakken. Waar het proces eerst muurvast zat, worden nu kleine stappen vooruit gezet. Haar ervaringen deelt ze in onze Community of Practice Regionale Transities waar ook de kartrekkers van andere regionale werkplaatsen aan deelnemen.
‘Als transitieprofessional moet je sterk in je schoenen staan’
Samen distilleren ze wat werkt en wat niet werkt in de door haar gevolgde aanpak. Met die kennis kunnen we de competenties van deze voorhoede in de transitie verbeteren. We noemen hen system conveners. ‘De ervaring van Heleen Lansink illustreert een belangrijke bevinding uit de dit voorjaar verschenen tussenevaluatie over ons programma. Die luidde dat DuurzaamDoor aan deelnemers een veilige ruimte biedt om te experimenteren en te leren – ook in de manier van samenwerking – rondom onderwerpen die soms gevoelig en lastig liggen.’
Wat hebben jullie het afgelopen jaar bereikt?
‘We zijn er altijd trots op als initiatieven waar wij in de kiem bij betrokken waren, zelfstandig doorgaan. Het KAN-platform is zo’n voorbeeld. KAN verbindt partijen die zich bezighouden met klimaatadaptief bouwen met natuur in de woning- bouw. Dat netwerk is ooit ontstaan vanuit initiatieven aan de Participatietafel Natuurinclusief bouwen en is nu een krachtig, zelfstandig netwerk. Afgelopen jaar is een nieuw traject gestart op het gebied van natuurinclusief bouwen, maar dan voor bedrijventerreinen: Werklandschappen van de Toekomst. Doel: 3000 doorgaans versteen- de en hittegevoelige bedrijventerrein groenblauw en klimaatbestendig maken. Daardoor worden het aangename plekken om te werken én de waarde van het vastgoed neemt toe. Dit traject krijgt de komende jaren een forse financiële impuls vanuit het Nationaal Groeifonds.’
‘Een ander goed voorbeeld betreft ons partnerschap met CollectieveKracht: het kennisplatform voor burgercollectieven, met als doel burgercollectieven veer- krachtig te maken. In juni was er een groot congres voor verbinding en kennisdeling.’
Jullie hebben ook een aantal podcasts gelanceerd. Waarom?
‘Wij willen kennis en verhalen delen en daarmee nieuwe professionals bereiken en enthousiasmeren. Een podcast is een moderne en effectieve manier om nieuwe kennis te delen en op te doen. Het is voor ons ook een ideaal middel om een ingewikkelde casus, vanuit verschil- lende invalshoeken, goed te belichten.
In de podcast Werken aan Goed Voedsel, laten René Bruijns (Participatietafel Voedseltransitie) en René Schellekens bijvoorbeeld verschillende voorlopers in de voedseltransitie aan het woord. Die podcast is goed beluisterd en veel gedeeld. In het voorjaar is opdracht gegeven voor de podcast CollectieveKracht, waarin mensen vanuit diverse disciplines aan het woord komen over hun rol in maatschappelijke initiatieven en wat ze daarbij tegenkomen. Binnenkort start ook een nieuwe podcastserie over het verduurzamen van bedrijventerreinen, waarin onder andere Richard Kleefman van het Programma Verduurzaming Bedrijventerreinen Nederland aan het woord komt. Podcasts zijn een mooie manier om aandacht te geven aan actuele thema’s en mensen bekend te maken met de leerervaringen uit DuurzaamDoor.’
Wat staat voor volgend jaar op het programma?
‘Wij zijn een kennis- en leerprogramma ten dienste van de duurzaamheidsopgaven. Onderwijs is daarin nu al belang- rijk, maar krijgt de komende jaren een zwaarder accent. DuurzaamDoor is nauw betrokken bij de activiteiten van de interdepartementale werkgroep Duurzame School onder aanvoering van het ministerie van IenW. Doel is om duurzaamheid in het DNA van onderwijs te verankeren om daarmee een fundament te leggen voor een duurzame toekomst. Over duurzaamheid in de onderwijspraktijk, vertellen Roel van Raaij en Ellen Leussink.
‘Onderwijs is belangrijk, maar krijgt een zwaarder accent’
Volgend jaar sluiten we deze derde programmaperiode af met een krachtig DuurzaamDoor-event. Een event waarin we veel delen, waarin de transitieprofessionals aan het woord zijn en waarmee we partijen verbinden. Ook zullen we de nodige tijd vrijmaken voor een eindevaluatie en maken we al plannen voor een vierde programmaperiode vanaf 2025. Want dat DuurzaamDoor als programma doorgaat “lijkt voor hand te liggen”, liet de minister in een Kamerbrief in juli weten. We zijn nog steeds niet klaar.’
